Хоста синоним на чеченском

Информация для предпринимателей района!
Информационное сообщение о проведении конкурса на замещение должности главы администрации Грозненского муниципального района Чеченской Республики
48-рз типовая форма контракта Распоряжение №01 от 19.08.2019г. о возложении полномочий главы администрации
ИНФОРМАЦИЯ ДЛЯ КРУПНЫХ ПРЕДПРИНИМАТЕЛЕЙ!!!
Информационное письмо-напоминание о представлении муниципальными служащими сведений о доходах, расходах, об имуществе и обязательствах имущественного характера за 2018
Фонд социального страхования с 1 января 2019 г. реализует в Чеченской Республике проект «Прямые выплаты».
Приглашаем Вас принять участие в общественном обсуждении Стратегии пространственного развития России до 2025 года
Информация о федеральных государственных гражданских служащих Минюста России, ответственных за рассмотрение обращений граждан и организаций.

Информационное сообщение
о приеме предложений по кандидатурам членов участковых избирательныкомиссий с правом решающего голоса (в резерв составов участковых комиссий)
Разъяснение населению последствия (меры ответственности ) несоблюдения требований законодательства при сдаче жилых помещений внаем (аренду) и бесконтрольные пребывание в них посторонних лиц.
Вниманию юридических лиц и индивидуальных предпринимателей!
Перечень уполномоченных банков(скачать)
Лизинговая поддержка
Правила землепользования и застройки сельских поселений Грозненского муниципального района ЧР. СКАЧАТЬ
ГЕНЕРАЛЬНЫЙ ПЛАН ГРОЗНЕНСКОГО МУНИЦИПАЛЬНОГО РАЙОНА СКАЧАТЬ
ЕДДС Грозненского района
8 8712 29 53 25
Телефон «горячей» линии ОМВД России по Грозненскому району:
8(8712) 22-33-54.
Инвестиционное послание главы администрации Грозненского муниципального района на 2018 год.
Информация для субъектов малого и среднего предпринимательства
Муниципальная программа
Подключение к системам водоснабжения и водоотведения Грозненского муниципального района
калькулятор расчет стоимости
горячая линия по вопросам подключения:
+7 (8712) 29-53-18
Email:
Этот адрес электронной почты защищен от спам-ботов. У вас должен быть включен JavaScript для просмотра.

Normal
false
false
false
RU
X-NONE
X-NONE
MicrosoftInternetExplorer4

Ненан мотт-нохчийн мотт! Х1ун хир ду дуьненахь хьол мерза, деза? Дуьненах уггаре баккхийчу тамашех цхьаъ адаман мотт бу. Адам кхидолчу дийнатех къасточу билгалонех коьртаниг а мотт бу. Ма-дарра аьлча, адамах адам дийриг а адаман мотт бу.
Дуьненах дехачу х1ора къомана а шен мотт белла Далла. Шен ненан маттаца кхуьуш ю къоман культура, литература, искусство. Ала деза, къоман уггаре а еза, уггаре а сийлахь хазна ю оцу къоман Мотт. Буьйцучу маттаций бен цхьа а х1ума дийца йиш яц вайн, цхьана а х1уманах лаьцна х1умма а ала а, дийца а адамийн таро хир яцара, буьйцуш болу аьзнийн мотт ца хилча. Мотт- иза къоман са, адамаллин куьзга ду, массочу х1уманан а бух бу. Цуьнца доьзна ду халкъан дерриге а дахар: уьйраш, болх, гергарло, хазахетар, халахетар, сий, яхь, хьекъал, кхетам. Халкъан кица дало лаьа суна кхузахь: « Мотт бу-къам ду, мотт бац-къам дац». Сецна бакъ ду, мотт вай лар ца бахь, цуьнан сий ца дахь, вай къоман сий дужур ду.
Вай нохчий ду. Веза-Воккхачу Далла кхоьллина вай нохчий: цо делла вайна нохчийн сибат; цо делла вайна нохчийн г1иллакхаш, ламасташ; цо белла вайна Нохчийн мотт! Со йинчу, х1ара дерриг а Дуьне вайна совг1атанна деллачу, вайн цхьаъ бен йоцчу, кхин хилла йишйоцчу  сан Ненан мотт-х1ун хир ду цул деза, цул сийлахь, цул хьоме?! Нохчийн мотт –вайн къоман аз ду, вайн къоман илли ду, вайн къомон назма ю. Ненан матто вай 1амадо Даймохк беза. Цо 1амадо вайна дуьненан а, адаман а хазалла йовза.
Дуьйцийла йоццуш, шен мотт ца хуу стаг даима юьхь1аьржа хир ву, шен къоман хьалха хилла ца 1аш, кхечу къаьмнашна хьалха а, х1унда аьлча цунна евзар яц къоман синан к1оргенаш, бевзар бац цо луш болчу кхачанан чам. Муьлхха а стаг цу хьолехь хилар, яхь цахилар, ледара хилар ду. Иштта ца хила, суна хетарехь, йохье а дуьйлуш, 1амо беза вай вайн дайша, наноша хьост санна, ларбеш, ц1ена латтийна вешан ненан мотт. Наггахь хеза вайна: «Иза вовшех кхеттал бийца хиъча а тоьар дара», – олуш. Ма – дарра аьлча, и стаг  шен къомах цавашар ду. Иза д1адахнарг а, хиндерг а доцу стаг ву. Цу докъазаллах  Дала лардойла вай!

ненан мотт-нохчийн мотт! х1ун хир ду дуьненахь хьол мерза, деза? дуьненах уггаре баккхийчу тамашех цхьаъ мотт бу. кхидолчу дийнатех къасточу билгалонех коьртаниг а мотт бу. ма-дарра аьлча, дийриг а мотт бу.
дуьненах дехачу х1ора къомана а шен мотт белла далла. шен ненан маттаца кхуьуш ю къоман культура, , искусство. ала деза, къоман уггаре а еза, уггаре а сийлахь хазна ю оцу къоман мотт. буьйцучу маттаций бен цхьа а х1ума дийца йиш яц вайн, цхьана а х1уманах лаьцна х1умма а ала а, дийца а таро хир яцара, буьйцуш болу аьзнийн мотт ца хилча. мотт- иза къоман са, куьзга ду, массочу х1уманан а бух бу. цуьнца доьзна ду халкъан дерриге а дахар: уьйраш, болх, гергарло, хазахетар, халахетар, сий, яхь, хьекъал, кхетам. халкъан кица дало лаьа суна кхузахь: « мотт бу-къам ду, мотт бац-къам дац». сецна бакъ ду, мотт вай лар ца бахь, цуьнан сий ца дахь, вай къоман сий дужур ду.
вай нохчий ду. веза-воккхачу далла кхоьллина вай нохчий: цо делла вайна нохчийн сибат; цо делла вайна нохчийн г1иллакхаш, ламасташ; цо белла вайна нохчийн мотт! со йинчу, х1ара дерриг а дуьне вайна совг1атанна деллачу, вайн цхьаъ бен йоцчу, кхин хилла йишйоцчу сан ненан мотт-х1ун хир ду цул деза, цул сийлахь,цул хьоме? ! нохчийн мотт –вайн къоман аз ду, вайн къоман илли ду, вайн къомон назма ю. ненан матто вай 1амадо даймохк беза. цо 1амадо вайна дуьненан а, а хазалла йовза.
дуьйцийла йоццуш, шен мотт ца хуу стаг даима юьхь1аьржа хир ву, шен къоман хьалха хилла ца 1аш, кхечу къаьмнашна хьалха а, х1унда аьлча цунна евзар яц къоман синан к1оргенаш, бевзар бац цо луш болчу кхачанан чам. муьлхха а стаг цу хьолехь хилар, яхь цахилар, ледара хилар ду. иштта ца хила, суна хетарехь, йохье а дуьйлуш, 1амо беза вай вайн дайша, наноша хьост санна, ларбеш, ц1ена латтийна вешан ненан мотт. наггахь хеза вайна: «иза вовшех кхеттал бийца хиъча а тоьар дара», – олуш. ма – дарра аьлча, и стаг шен къомах цавашар ду. иза д1адахнарг а, хиндерг а доцу стаг ву. цу докъазаллах дала лардойла вай!

Ненан мотт-нохчийн мотт! Х1ун хир ду дуьненахь хьол мерза, деза? Дуьненах уггаре баккхийчу тамашех цхьаъ адаман мотт бу. Адам кхидолчу дийнатех къасточу билгалонех коьртаниг а мотт бу. Ма-дарра аьлча, адамах адам дийриг а адаман мотт бу.Дуьненах дехачу х1ора къомана а шен мотт белла Далла. Шен ненан маттаца кхуьуш ю къоман культура, литература, искусство. Ала деза, къоман уггаре а еза, уггаре а сийлахь хазна ю оцу къоман Мотт. Буьйцучу маттаций бен цхьа а х1ума дийца йиш яц вайн, цхьана а х1уманах лаьцна х1умма а ала а, дийца а адамийн таро хир яцара, буьйцуш болу аьзнийн мотт ца хилча. Мотт- иза къоман са, адамаллин куьзга ду, массочу х1уманан а бух бу. Цуьнца доьзна ду халкъан дерриге а дахар: уьйраш, болх, гергарло, хазахетар, халахетар, сий, яхь, хьекъал, кхетам. Халкъан кица дало лаьа суна кхузахь: « Мотт бу-къам ду, мотт бац-къам дац». Сецна бакъ ду, мотт вай лар ца бахь, цуьнан сий ца дахь, вай къоман сий дужур ду.Вай нохчий ду. Веза-Воккхачу Далла кхоьллина вай нохчий: цо делла вайна нохчийн сибат; цо делла вайна нохчийн г1иллакхаш, ламасташ; цо белла вайна Нохчийн мотт! Со йинчу, х1ара дерриг а Дуьне вайна совг1атанна деллачу, вайн цхьаъ бен йоцчу, кхин хилла йишйоцчу  сан Ненан мотт-х1ун хир ду цул деза, цул сийлахь,цул хьоме?! Нохчийн мотт –вайн къоман аз ду, вайн къоман илли ду, вайн къомон назма ю. Ненан матто вай 1амадо Даймохк беза. Цо 1амадо вайна дуьненан а, адаман а хазалла йовза.Дуьйцийла йоццуш, шен мотт ца хуу стаг даима юьхь1аьржа хир ву, шен къоман хьалха хилла ца 1аш, кхечу къаьмнашна хьалха а, х1унда аьлча цунна евзар яц къоман синан к1оргенаш, бевзар бац цо луш болчу кхачанан чам. Муьлхха а стаг цу хьолехь хилар, яхь цахилар, ледара хилар ду. Иштта ца хила, суна хетарехь, йохье а дуьйлуш, 1амо беза вай вайн дайша, наноша хьост санна, ларбеш, ц1ена латтийна вешан ненан мотт. Наггахь хеза вайна: «Иза вовшех кхеттал бийца хиъча а тоьар дара», – олуш. Ма – дарра аьлча, и стаг  шен къомах цавашар ду. Иза д1адахнарг а, хиндерг а доцу стаг ву. Цу докъазаллах  Дала лардойла вай!     Чекхйолуш суна Ахмадов Мусан байташ яло лаьа:   Кхераме дац суна мехаш,Къизачу зуламан ор а, –             Нохчийн мотт соьца мел беха,      Онда бу сан лаьттахь орам.

Вайн къоман дахарехь даздеш долчу денойх уггар деза дерг а, вайн къоман уггар а сийлахьчу денойх дерг а Нохчийн меттан де ду. Иза даздо вай х1ора шарахь оханан беттан 25-чу дийнахь. Мотт – вайн дахаран ца хилча йиш йоцу г1ирс бу. Нохчийн мотт- вайн къоман а, х1ора нохчичун а дахаран хазна ю.
Бевзаш болчу оьрсийн яздархоша, поэташа, кхечу къаьмнийн а цхьаьна, 1илманчаша хестийна вайн къоман мотт, и хесто хьакъ болу дела. Эвлаяаша а, динан дайша а, бусалба дин даржочу муьрехь, цу динан бакъо а, нийсо а юьйцуш, нохчийн маттахь бина нахана шайн хьехамаш.
Нохчийн Республикин Конституци т1ехь билгалдаьккхина ду нохчийн мотт а, оьрсийн мотт а, цхьатерра бакъонаш а йолуш, пачхьалкхан мотт бу, аьлла. Стага, шен къоман мотт и безаш велахь, лоруш велахь, шен мотт бийца хууш велахь, шен къам ша ларар а, цу къоман яхь йолуш волу стаг ша хилар а гойту. Нохчийн меттан говзанча вара Нохчийн Республикин хьалхара Президент хилла волу, Россин Турпалхо Кадыров Ахьмад-Хьаьжа. Нохчийн мотт а буьйцуш, кхетийра цо вайн нохчийн къам т1еман къизачу шерашкахь, нийса некъ вайн къомана гойтуш. Иштта, нохчийн матте шен ден хилла боллу ларам болуш, меттан сий-пусар деш, схьавог1уш ву Нохчийн Республикин Куьйгалхо волу, Россин Турпалхо Кадыров Рамзан.
Х1ора доьзалехь нохчийн мотт бийцаре терра бен, цуьнан сий-пусар даре терра бен, вайн къоман г1иллакхаш, 1адаташ, оьздангалла, халкъан ламасташ, къоман истори ларлур яц вайга. Эзарнаш шерашкахь вайн мотт а ларбеш, цунах дозалла а деш, и бийца а буьйцуш хилла болчу вай дайшна, наношна, нохчийн 1илманчашна, яздархошна, динан дайшна хьалха доккхачу декхарийлахь ду вай тахана, вешан мотт а болуш, нохчийн къам хиларна. Къоман дахарехь хала мур т1ех1оьттича, вайн къам цу халонашка, баланашка эша ца дайтинарг вайн мотт бу.
Дуьне мел лаьтта, вайн къоман хаза г1иллакхаш массо а къаьмнашна довзуьйтуш, кхуьуш, хазлуш, доттаг1аллин, гергарлонийн, уьйрийн мотт хилла, бехийла вайн нохчийн мотт!
А. Султанов

«Нохчийн къам дийна хиларан мокхаза ч1аг1о ю нохчийн мотт».
(Кадыров Ахьмад-Хьаьжа,
Нохчийн Республикин хьалхара Президент)
Бисмиллах1иррохьманиррохьим.
25-г1а апрель(нохчийн дуьххьарлера газета «Серло» арадаьлла де) нохчийн меттан Де ду аьлла д1акхайкхина ду вайн куьйгалхочо КАДЫРОВ Р.А. шен указаца.
Нохчийн Республикин Президентан
УКАЗ
Соьлжа-ГIала № 207
Нохчийн мотт Iалашбаран, кхидIа шарбаран, кхиоран, нохчийн культура кхиорехь, къоман башхалла ларъярехь цо лело маьIна лакхадаккхаран Iалашонца:
«Нохчийн Республикехь меттанийн хьокъехь» долчу Нохчийн Республикин за¬конна куьг яздина апрелан 25-гIа де Нохчийн меттан Де д1акхайкхо.
«Нохчийн меттан Де дIакхайкхоран хьокъехь» долу 2005-чу шеран 15-чу апрелехьлера № 90 йолу Нохчийн Республикин Президентан указ дIадаккха.
XIapa указ бакъонан ницкъ болуш ду зорбатоьхначу дийнахь дуьйна.
Нохчийн Республикин Президент Р.А. КАДЫРОВ.
Дала деллачу не1матех уггаре коьртаниг адамийн мотт бу. Мотт къоман са а, цуьнан деган куьзга а ду. Маттехула бен хила йиш яц халкъан дика а ,вон а, халкъан тезет а, синкъерам а ,халкъан г1иллакхаш маттехула бен лела йиш яц. Нохчийн меттан Де билгал даьккхина а ца 1аш, нохчийн зудчун –ненан Де а билгалдаьккхина вайн куьйгалхочо, кхечу дезачу денойн мог1аре а х1оттош. Шен къам , шен мотт, наной а деза лараран билгало ю иза.
Сулейманов А. яздина: «Кхо х1ума ду дуьненчохь даима цхьаьна хила дезаш: Даймохккий, ненан моттий, халкъий. Казахстанехьчул чомехь даа, хазаниг духа ца даьхкина тхо тхешан махка, ц1а ,карахь-куьйгахь а доццушехь .Тхо ц1а оьху : Даймохкий, ненан моттий, тхешан къаммий цхьаьний бен мегаш ца хиларна .Къам шен амалх , г1иллакхех, эхь-бехках, 1адатех ца долуьйту ч1аг1о ю мотт.» Цунах херделла адам , лакхахь хьахийначу сийлаллех хер ца луш ца дуьсу.

Мотт-иза Дала вайна делла доккха совг1ат ду, адамийн уьйран уггара мехала г1ирс бу.
Дуьненахь меттанаш дуккха а ду. Царна юкъахь шен башхаллашца къаьсташ бу вайн мотт.
Ненан маттал сийлахь хIума дац. Цуьнца доьзна ду халкъан дерриге дахар: уьйраш, гергарлонаш, хазахетар, халахетар, сий, яхь, хьекъал, кхетам.
Нохчийн халкъан яздархоша дукха хестийна вай мотт шайн произведенешкахь, масала: Шайхи Арсанукаевс язйинчу «Ненан мотт» цIе йолчу стихотворени тIера могIанаш:
Доьзалехь бийцар а дастаме хеташ,
Хьуо винчу ненан мотт дIатесна ахь.
«Сов къен бу дешнашна, бац атта кхеташ», –
Бохуш, и сийсазбан ца хета эхь.
Схьахьажал цкъа соьга, «хьекъале корта»,
Схьахьажал, яккхий дIа лергара потт:
Йист йоцу хIорд санна, бу хьуна шорта
Ша хууш волчунна вайн нохчийн мотт.
(Арсанукаев Ш.)
Вайн мотт гIиллакхе а, оьзда а, мерза а хилар гойту вайна х1окху мог1анаша.
Шен мотт ца безачунна шен къам а дезар дац, мохк а безар бац. Цундела, сий а деш, ларам а беш, Iамо беза вайн нохчийн мотт.
Юьхьанцарчу классашкахь Iамийна долу къамелан дакъош кардохур ду:
ЦIердош (имя существительное)
Билгалдош (имя прилагательное)
Терахьдош (имя числительное)
ЦIерметдош (местоимение)
Хандош (глагол)
Х1ора къамелан дакъа карладаккхар:
ЦIердош.
Ц1ердашо хIума билгалйо, мила? муьлш? хIун? бохучу хаттаршна жоп ло.
Масала: гата, куьг, говр, сурт, стом, кIант,адамаш.
ЦIердешнийн ши терахь ду: цхьаллин, дукхаллин.
кор – цхьаллин терахь, кораш – дукхаллин терахь;
ког – когаш, дитт – дитташ.
ЦIердешнаш дожаршца хийцало.
Нохчийн маттахь бархI дожар ду, хIора дожаран шен-шен хаттарш а долуш. Дош дожаршца хийцадаларх легар олу.
ЦIердош нана легар:
1) ЦIерниг (мила? муьлш? хIун?) нана
2) Доланиг (хьенан? стенан?) ненан
3) Лург (хьанна? стенна?) нанна
4) Дийриг (хьан? стен?) нанас
5) Коьчалниг (хьаьнца? стенца?) ненаца
6) Хотталург (хьанах? стенах?) ненах
7) Меттигниг (хьаьнга? стенга?) нене
Дустург (хьанал? стенал?) ненал
Хьовсур ду вай, муха хийцало дожаршкахь мотт боху цIердош а.
ЦIерниг (мила? муьлш? хIун?) мотт
Доланиг (хьенан? стенан?) меттан
Лург (хьанна? стенна?) маттана
Дийриг (хьан? стен?) матто
Коьчалниг (хьаьнца? стенца?) маттаца
Хотталург (хьанах? стенах?) маттах
Меттигниг (хьаьнга? стенга?) матте
Дустург (хьанал? стенал?) маттал
Ткъа хIинца вай дуьйцур ду билгалдашах лаьцна.
Билгалдош.
ХIуманан билгало гойту, муха? муьлха? хьенан? стенан?мацалера?мичара? бохучу хаттаршна жоьпаш ло оцу къамелан декъо.
Масала:
Оьзда, Iаьржа, ненан, коран,стохкалера, г1алара
Муха? муьлха? бохучу хаттаршна жоп луш долу билгалдешнаш цIерниг дожар доцчу массо а дожаршкахь чаккхе чу йолуш хуьлу.
Оьзда стаг боху дешнийн цхьаьнакхетар легадар:
ЦIерниг мила? оьзда стаг
Доланиг хьенан? оьздачу стеган
Лург хьанна? оьздачу стагана
Дийриг хьан? оьздачу стага
Коьчалниг хьаьнца? оьздачу стагаца
Хотталург хьанах? оьздачу стагах
Меттигниг хьаьнга? оьздачу стаге
Дустург хьанал? оьздачу стагал
Хьенан? стенан? бохучу хаттаршна жоп луш долу билгалдешнаш массо а дожаршкахь, хийца а ца луш, цхьатера хуьлу.
Легор ду вай ненан мотт боху дешнийн цхьаьнакхетар.
ЦIерниг х1ун? ненан мотт
Доланиг стенан? ненан меттан
Лург стенна? ненан маттана
Дийриг стен? ненан матто
Коьчалниг стенца? ненан маттаца
Хотталург стенах? ненан маттах
Меттигниг стенга? ненан матте
Дустург стенал? ненан маттал
Терахьдош.
Терахьдашо гойту хIума маса ю, масалгIа ю.
Маса?– кхоъ, шийтта, б1е, ткъе итт
Масалг1а?– кхоалг1а, шуьйтталг1а, б1олг1а, ткъе уьтталг1а.
ЦIерметдош.
ЦIеран метта лелаш ду иза, аьлча а, цIердешан, билгалдешан, терахьдешан метта лела.
Масала: Со, хьо, и (иза),тхо, шу, уьш,вай, хIара, муха, муьлха, маса, масалгIа.
ЦIерметдешнаш а хийцало дожаршца.
ЦIерниг мила? со
Доланиг хьенан? сан
Лург хьанна? суна
Дийриг хьан? ас(аса)
Коьчалниг хьаьнца? соьца
Хотталург хьанах? сох
Меттигниг хьаьнга? соьга
Дустург хьанал? сол
Хандош.
Х1уманан дар я хилар гойту цо. ХIун дан? хIун хила? бохучу хаттаршна жоьпаш а ло хандашо.
Масала: ала,олу, аьлла, эр ду, деша, доьшу, дешна, доьшур ду
Вай х1окху урокехь дийцира нохчийн маттах а, цуьнан сийлаллех а, кIоргаллех а, иза Iамо безаш хиларх а лаьцна.
Карладехира къамелан дакъойх (цIердашах, билгалдашах, терахьдашах, цIерметдашах, хандешах ) долу хаарш.
Ц1ахь кхочушде х1ара т1едиллар:
Вай тахана урокехь далийначу масалшка а хьожуш, легаде цIердош да, цIерметдош хьо; йозанца дуьззина жоп а ло х1окху хаттаршна:
«Хьан маса ваша ву? Хьан маса йиша ю? Хьо масалг1ачу классехь доьшуш ву?»
Кху тIехь вайн урок чекхйолу. 1одика йойла! Марша 1ойла!
Пайдаэцна литература:
В.А. Янгульбаев, Ж. М. Махмаев «Нохчийн мотт-5 класс» Грозный ГУ «Книжное издательство 2011 шо»
Эсхаджиев Я. У. «Юккъерачу школехь нохчийн меттан орфографи а, пунктуаци а 1амор» 5-11 классашна. Грозный Издательство «Арфа-Пресс» 2012 шо.
Эдилов С.Э. «Самукъане грамматика» 5-11 классашна. Соьлжа-г1ала 2012 шо.
Эдилов С.Э. «Нохчийн меттан синтаксисан практикум» Соьлжа-Г1ала Издательство «Арфа-Пресс» 2011 шо.
Исмаилов А. «Дош» Соьлжа-г1ала 2005 шо.
«Пхьармат» Нохчийн фольклор.Этнографи. № 1 1992, аг1о 50-53.
Халидов А.И. «Нохчийн меттан 1илманан терминийн луг1ат». Грозный: «ГУП «Книжное издательство», 2012 шо.
Урок кечйинарш:
Гелагаева Асет Хасолтаевна.
Яралиев Юсуп Сардал-Алиевич.