Алдында синоним

1) перед кем-чем

ukuçılar aldında ― перед учениками

kıyınlıqlar aldında ― перед трудностями

2) впереди кого-чего

anıñ aldında ― впереди него

1) в глаза́; в прису́тствие самого́ челове́ка, о́чно

2) на глаза́х, откры́то

4) пе́ред глаза́ми; в воображе́нии

алдында

ukuçılar aldında ― перед учениками

kíınlıqlar aldında ― перед трудностями

anıñ aldında ― впереди него

.

сущ.

1) глаз, о́ко и поэт.

2) зре́ние, глаз || зри́тельный

үткен күз — о́стрый (намётанный) глаз

күз алдану — обма́н зре́ния, опти́ческий обма́н

3) взгляд, взор

6) дыра́, отве́рстие, проу́шина

10) яче́йка, ячея́

15) по́ры ; күзәнәк 5)

•

— күз агы
— күз алмасы
— күз бәйләш
— күз врачы
— күз кабагы
— күз карасы
— күз карашы
— күз койрыгы
— күз күрмәү
— күз күрмәс булу
— күз кысу
— күз мускулы
— күз нуры
— күз талдыру
— күз талу
— күз тәбә
— күз томалану
— күз төбе
— күз үләне
— күз уты
— күз чокыры
— күз чыгару
— күз ясмыгы
— күз ялтыравыгы
— күз яше
— күз яше юлы
— күз яшь бизләре
— күзгә ак төшү
— күзгә күренми торган
— күзгә күренмәслек
— күзе китү
— күзеннән итү
— күзләр йомылу

••

күз алдында чуалу — верте́ться на глаза́х (пе́ред глаза́ми); лезть в (на) глаза́

күз җиткән кадәр — наско́лько хвата́ет глаз; куда́ достига́ет взгляд

күз качыру — скрыва́ться, не пока́зываться

күз күргән якка — куда́ глаза́ глядя́т; на все четы́ре сто́роны

күз күреме җирдә, күз күремендә — ско́лько досту́пно гла́зу

күз күрмәгән, колак ишетмәгән — неви́данный, неслы́ханный (доселе)

күз кысышу — переми́гиваться, подмигну́ть друг дру́гу

күз томалау — надева́ть шо́ры на глаза́; отводи́ть глаз

күз җиткән кадәр — наско́лько хвата́ет глаз; куда́ достига́ет взгляд; күз җитмәслек необозри́мый, неогля́дный

күз чыга язу — прогляде́ть (просмотре́ть) все глаза́

күз чыгу — осле́пнуть, лиши́ться глаз

күз яктысында — пока́ ви́дно, пока́ не стемне́ло; за́светло

күз яшенә буылу (тыгылу, төелү) — глота́ть слёзы

күзгә күренеп — (пря́мо) на глаза́х, заме́тным о́бразом

күзгә төртелү (бәрелү, бәрелеп тору) — броса́ться в глаза́; коло́ть глаза́, мозо́лить глаза́

күздә ут уйнау (кабыну, яну), күзләре ут уйнау — глаза́ разгоре́лись; глаза́ искря́тся

күз(ләре)е тоз булу — ждать не дожда́ться, прогляде́ть (вы́смотреть) все глаза́

күзләре чыксын! — чтоб его́ глаза́ ло́пнули! чтоб ему́ бы́ло пу́сто!

күзе җете — хорошо́ ви́дит, зре́ние хоро́шее

күзен алу — отвести́ взгляд, пря́тать глаза́

күзен чыгару — вы́колоть глаз, вы́бить глаз, ослепи́ть

күз(ләр)не ачык тоту, күзне ачып йөрү — быть осторо́жным (осмотри́тельным), внима́тельным; гляде́ть в о́ба

күзне йомып — с закры́тыми глаза́ми; не размышля́я, недо́лго ду́мая

— күз алару
— күз алды
— күз алдында
— күз алдыннан китмәү
— күз аллары караңгылану
— күз ату
— күз ачкысыз
— күз ачтырмау
— күз дә ачтырмау
— күз ачылу
— күз бетү
— күз бетәшү
— күз буу
— күз буучы
— күз йому
— күз калмау
— күз көеге
— күз көеге булу
— күз күгәрү
— күзләр күгәрү
— күз күргән
— күз кызу
— күз кырые белән генә
— күз кырые белән карау
— күз кырые белән генә карау
— күз чите белән карау
— күз койрыгы белән карау
— күз маңгайга менү
— күзләр маңгайга менү
— күз нурым
— күз өстендә каш кебек
— күз өстендәге каштай
— күз салу
— күз ташлау
— күз тию
— күз тидерү
— күз тигезү
— күз тону
— күзләр тону
— күз тоткан
— күз тотып йөргән
— күз төшү
— күзләр уйнау
— күз ут булу
— күзләр ут булу
— күз үлчәме белән
— күз үлчәве белән
— күз җитү
— күз чагылу
— күзләр чагылу
— күз шар булу
— күзләр шар булу
— күзләр шардай булу
— күзләр шарланып китү
— күз эленү
— күз явын алу
— күз явын алып тору
— күз явын алырлык
— күз яше түгү
— күзгә ак-кара күренмәү
— күзгә карап
— күзгә күренү
— күзгә ташлану
— күзгә төрткесез караңгы
— күзгә чалыну
— күздә тоту
— күздән калу
— күздән кичерү
— күздән уздыру
— күздән үткәрү
— күздән төшерү
— күздән төшү
— күздән утлар күренү
— күзгә утлар күренү
— күздән ычкындырмау
— күздән югалтмау
— күздән яздырмау
— күздән язу
— күзе ачылмаган
— күзе ачык
— күзе тону
— күзләре тону
— күзе яшьле
— күзләре яшьле
— күзен бәйләү
— күзләрен бәйләү
— күзен тозландырып
— күзләрен тозландырып
— күзне тозландыру
— күзенең агын әйләндереп карау
— күзең тишелеп чыккыры
— күзне камаштыру
— күзләрне камаштыру
— күзне кыздыру
— күзне кызыктыру
— күзләрне кыздыру
— күзләрне кызыктыру
— күзне текәү
— күзне төбәү
— күзне уйнату
— күзләрне уйнату
— күзне чагылдыру
— күзләрне чагылдыру
— күзне чагылдырырлык
— күзләрне чагылдырырлык
— күз тоту
— күзгә бәреп әйтү
— күзгә төртеп әйтү

I

сущ.

1)

а) пере́дняя (лицева́я) сторона́; пере́дняя часть пе́ред, передо́к

көзгенең алдын да, артын да яхшылап сөртү — хороше́нько протере́ть лицеву́ю и оборо́тную сто́роны зе́ркала

б) спе́реди

в) коле́ни

г) подо́л

а) ме́сто, простра́нство, пло́щадь

үз алдыңдагын гына ал, кеше алдына үрелмә — бери́ то́лько то, что пе́ред тобо́й, не тяни́сь к тому́, что пе́ред други́ми

б) о ме́сте

кил, минем алдыма (алга) бас — станови́сь впереди́ (спе́реди) меня́ (передо мно́й)

4) пе́рвый (пере́дний) ряд (ряды́) ; голова́, нача́ло

бу минем ал, үзем чабам — э́то мой заго́н, сам скошу́

6) нос

а) пе́ред , пред-; кану́н, преддве́рье

б) вре́мя (пора́, пери́од, час) пе́ред пред-

таң алды — вре́мя пе́ред рассве́том; предрассве́тная пора́

в) при-; пред-

а) ра́ньше, до , перед

б) до , пе́ред , до того́ как, пе́ред (пре́жде) тем как

в) пе́ред до, накаку́не, в кану́н, пре́жде, в преддве́рии книжн. ; подо

юбилей алдыннан — пе́ред юбиле́ем; накану́не (в кану́н) юбиле́я

•

— алдына басу
— алга карау
— алдыңа карау
— алга килеп басу

••

— алга төшү
— алдыңа төшү
II

прил.

пере́дний

ал аяк — пере́дняя нога́ (ла́па)

ал сан — пере́дняя часть (ту́ши)

— ал сан
— ал як
III

прил.

1) ро́зовый, румя́ный, а́лый, я́рко-кра́сный ; румя́ный ; мали́новый

ал кеш — благоро́дный со́боль

•

сущ.

1) бедня́га, бедола́га

••

сущ.

2) хозя́йство

неперех.

1)

а) дрожа́ть, трясти́сь, трепета́ть, сотряса́ться || дрожа́ние, дрожь, тря́ска, тре́пет

б) трясти́сь, трепета́ть, учащённо би́ться

2) дрожа́ть, трепета́ть, мига́ть, мерца́ть || дрожа́ние, трепета́ние, мига́ние, мерца́ние

3) дрожа́ть, трепета́ть, звуча́ть преры́висто, неро́вно || дрожа́ние

•

сущ.

1) челове́к || челове́ческий, людско́й

2) лицо́, ли́чность, осо́ба; индиви́д, субъе́кт; челове́к

кеше башына — на челове́ка, на ду́шу, на ка́ждого, на́ нос

4) кто, кто́-нибудь, кто́-либо; кто́-то, не́кто

5) чужо́й, чужо́й челове́к, посторо́нний челове́к || чужо́й, посторо́нний

•

— кеше ашаучылык
— кеше күп
— кеше күрә алмаучы
— кеше сөймәүчән
— кеше сөюче
— кеше үтерүче

••

кеше аягы басмаган, тимәгән урын (җир) — ме́сто, куда́ не ступа́ла нога́ челове́ка; ме́сто, где никогда́ не быва́л, не жил и т. п.

кеше күзе — людско́й глаз, посторо́нний глаз (взор)

кеше сүзе — людска́я молва́, спле́тни

— кеше булу
— кеше итү
— кеше рәтенә керү

1) наро́д , народонаселе́ние

3) национа́льность, наро́дность, пле́мя

4) населе́ние, (се́льские) жи́тели; селя́не

шәһәр халкы — (жи́тели) городско́е населе́ние, горожа́не

атау халкы — обита́тели о́строва, островитя́не

5) толпа́, гру́ппа (люде́й); наро́дище

галёрка халкы — пу́блика (зри́тели) на галёрке, галёрка

•

— халык арасында
— халык власте
— халык демократиясе
— халык җыелышы
— халык контроле
— халык фронты
— халыкка каршы

сущ.

1)

а) рот ; зев, пасть || ротово́й

в) уста́ ед. нет

г) говори́ло

2)

а) го́рло, го́рлышко ; горлови́на

б) у́стье

в) ра́стру́б

г) чело́ ; хайло́ спец.

д) жерло́, зев ; пасть ; ду́ло

е) вход, лаз, прохо́д ; лаз

мәгарә авызы — вход в пеще́ру; лаз пеще́ры; вы́ход (из) пеще́ры

з) отду́шина, хайло́ прост.

и) отве́рстие, зев

к) верх

киң авызлы чиләк — ведро́ с широ́ким ве́рхом; ведро́, расширя́ющееся кве́рху

л) вы́рез, проре́з, верх

м) свищ, отве́рстие , сви́щик

•

авыз (ни, нәрсә) әйткәнне (сөйләгәнне) колак ишетмәү — не отдава́ть себе́ отчёта в том, что говори́шь; говори́ть безотве́тственно; броса́ться слова́ми; не слы́шать того́, что говори́шь

авыз бармау — не (невозмо́жно) вы́говорить (вы́сказать); язы́к не повора́чивается (повернётся) (сказа́ть)

авыз (да) ачырмау (ачтырмау) — (и, да́же) рта раскры́ть (откры́ть) не дава́ть; (и, да́же) заикну́ться (сло́ва сказа́ть) не дава́ть

авыз җебү — распуска́ть/распусти́ть ню́ни (слю́ни)

авыз каплану — замолча́ть, прикуси́ть (закуси́ть) язы́к

авыз кыймылдату — шевели́ть (пошеве́ливать/пошевели́ть) губа́ми

авызга су кабып калу — набра́ть в рот воды́ (и промолча́ть); промолча́ть (набра́в воды́ в рот)

авызда сүз тормау — не уме́ть (мочь) держа́ть язы́к за зуба́ми (на при́вязи); язы́к распуска́ть/распусти́ть

авызыннан чыкканны эт җыймас (ашамас) — скверносло́в; тот, кто говори́т непристо́йности (непристо́йные и́ли неприли́чные слова́); выража́ться непристо́йно (непристо́йными слова́ми)

— авызәдәбияты
— авыз гармуны
— авыз итү
— авыз итеп карау
— авыз иҗаты
— авыз пешү
— авыз тәме
— авыз эче
— авызга кабу
— авыз алдау
— авыз алдалау
— авыз ачып йөрү
— авыз ачып калу
— авыз ачып карап тору
— авыз ачып карап утыру
— авыз ачып тору
— авыз ачып тыңлау
— авыз ачып тыңлап тору
— авыз балда-майда булу
— авыз бал-май булу
— авыз бал да май булу
— авыз белән кош тоту
— авыз белән кош тотучы
— авыз бикләү
— авыз бозу
— авыз бүлтәйтү
— авыз бөршәйтү
— авыз бәлшәйтү
— авыз ачмау
— авыз да ачмау
— авыз еру
— авыз ерылу
— авыз ерып
— авыз җәеп
— авыз җебегән булу
— авыз җыеру
— авыз җыю
— авыз җыя алмау
— авыз ипигә тую
— авыз икмәккә тую
— авыз йому
— авыз йомып
— авыз йомып калу
— авыз йомып тору
— авыз йомып үткәрү
— авыз каплау
— авыз котырту
— авыз күтәреп
— авыз кыйшайту
— авыз кычыту
— авыз майлау
— авыз оешмау
— авыз күнмәү
— авыз пычрату
— авыз салындыру
— авыз салыну
— авыз сулары килү
— авыз сулары кору
— авыз суы кору
— авыз суларын агызу
— авыз суларын китерү
— авыз суын китерү
— авыз суларын корыту
— авыз суын корыту
— авыз сүздән бушамау
— авыз тидерү
— авыз тидереп карау
— авыз тишек булу
— авыз туйганчы
— авыз турсайту
— авыз тутырып
— авыз тыю
— авыз чайкау
— авыз чите белән
— авыз чите белән генә
— авыз чылату
— авыз ыржайту
— авыз эчендә ботка пешерү
— авыз эчендә ботка кайнату
— авыз эченнән
— авыз эченнән ботка пешерү
— авыз эченнән ботка кайнату
— авыз ябу
— авыз ямьшәйтү
— авызга авыз куеп
— авызга авыз карап
— авызга алгысыз
— авызга алу
— авызга гына карап тору
— авызга йокмау
— авызга да йокмау
— авызга карату
— авызга карау
— авызга керергә тора
— авызга керәм дип тора
— авызга керү
— авызга салганны йотмау
— авызга салу
— авызга су кабу
— авызга су капкан кебек
— авызга су капкан шикелле
— авызга су капкан төсле
— авызга су капкан сыман
— авызга су капкан диярсең
— авызга сугу
— авызга тел сыймау
— авызга тию
— авызга төкерек килү
— авызга тутыру
— авызга чәйнәп салу
— авызга чәйнәп каптыру
— авызда бал-май булу
— авызда бал да май булу
— авыздан алу
— авыздан алып әйтү
— авыздан ана сөте кипмәгән
— авыздан җан чыгарга тору
— авыздан җан чыгу
— авыздан җан чыкканчы
— авыздан өзелмәү
— авыздан өзеп
— авыздан өзеп алу
— авыздан өзеп алып әйтү
— авыздан өзмәү
— авыздан селәгәй килү
— авыздан селәгәйләр килү
— авыздан селәгәй агу
— авыздан селәгәйләр агу
— авыздан сүз ала алмау
— авыздан сүз алып булмау
— авыздан сүз чыкмау
— авыздан тартып алу
— авыздан төшермәү
— авыздан ут чәчү
— авыздан ут чәчрәтү
— авыздан чыгу
— авыздан ычкындыру
— авыздан ычкыну
— авызны ачсаң, үпкәң күренү
— авызны ачсаң, үпкәң күренергә тору
— авызны кара кан белән юу
— авызны кан итү
— авызны кара кан итү
— авызны чамалап ачу
— авызны чөйгә элү
— авызы пешмәгән
— авызына шайтан төкергән
— авызына иблис төкергән
— авызыңа бал да май
— авызыңнан җил алсын
— авызыңнан чыкмасын!

сущ.

2) тя́гость, тя́гота, тя́жесть

3) тру́дности, сло́жность, затрудне́ния, тя́жести

а) тя́жесть, вес

авырлыгыңны киметү — уме́ньшить (сба́вить) свой вес; сба́вить (уба́вить) в ве́се

б) тя́жесть, уве́систость

в) тя́жесть, тяжелова́тость, тяжелове́сность, неуклю́жесть

г) тя́жесть ; тру́дность ; тя́гостность, тя́гость ; бремени́тельность ; бре́мя ; го́речь ; тя́гость, тя́жести; тя́гота, тя́готы; тру́дности

д) тя́жесть, неужи́вчивость ; несно́сность

а) вес, ра́вный по ве́су ; ве́сом в (с)

үзең авырлыгы штанганы күтәрү — подня́ть шта́нгу в свой вес (ра́вную по ве́су себе́); подня́ть шта́нгу ве́сом в себя́

б) тяжёлый (тяжеле́нный), как…

•

— авырлык белән
— авырлык килү
— авырлык кимү
— авырлык китерү
— авырлык югалту
— авырлык югалу

••

сущ.

1) кольцо́ || кольцево́й

2) кольцо́, круг

неперех.

1) колыха́ться, трепета́ть, развева́ться, ре́ять ; колеба́ться

2) мутне́ть, помутне́ть, мути́ться, замути́ться || помутне́ние

3) меша́ться/размеша́ться, переме́шиваться/перемеша́ться, сме́шиваться

а) меша́ться, пу́таться, болта́ться, крути́ться ; буталу

б) вме́шиваться

2) поника́ть, ни́кнуть/пони́кнуть, сника́ть/сни́кнуть, склоня́ться/склони́ться

3) сгиба́ться/согну́ться , подгиба́ться/подогну́ться || подгиба́ние

4) сгиба́ться/согну́ться, сго́рбиться, станови́ться (стать) суту́лым

карчык тагы да бөгелә төшкән, ябыккан — стару́ха ещё бо́льше согну́лась (сго́рбилась), похуде́ла

бөгелеп йөрү — ходи́ть сго́рбившись (согну́вшись)

•

— бөгелгән җир

1.

прил.

1) це́лый, це́льный, непоча́тый, нетро́нутый

бөтен ипи — це́лый хлеб, непоча́тый хлеб

бөтен кибән — непоча́тый стог, нетро́нутый стог

2) це́льный, сли́тый, неразде́льный, недели́мый, нераздели́мый

3) це́лый, сохра́нный, неповреждённый, невреди́мый, неразру́шенный

4)

а) обеспе́ченный; безбе́дный; кре́пкий

а) це́лый, недели́мый

7)

•

— бөтен галәм
— бөтен көч белән
— бөтен мәгънәсе да шунда
— бөтен тәме дә шунда
— бөтен кызыгы да шунда
— бөтен холыклы
— бөтене белән
2.

мест. опред.

1) весь, все, вся; всё

2) це́лый, по́лный

возвр.

1) скру́чиваться/скрути́ться || скру́чивание

2) враща́ться, верте́ться, крути́ться, кружи́ться, повора́чиваться || верче́ние; круже́ние